Urlop ojcowski - prawa i obowiązki

Coraz powszechniejsze jest korzystanie przez świeżo upieczonych ojców z tzw. urlopu ojcowskiego po narodzinach dziecka. Nie wszyscy mają jednak wiedzę w tym temacie i nie orientują się jak postępować. Mam nadzieję, że poniższy wpis Wam to ułatwi.

art. 29 pkt. 5a, art. 31, art. 36 Ustawy z dn. 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2010 nr 77 poz. 512)

Od 1 stycznia 2010 r. pracownik - ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Wymiar ten obowiązuje do 31 grudnia 2011 r.

117.Od 1 stycznia 2011 r. pracownik ojciec wychowujący dziecko przysposobione ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia, nie dłużej niż do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10 roku życia. Wymiar ten obowiązuje do 31 grudnia 2011 r.

Przykład 1:
Pracownik wystąpił o urlop ojcowski i zasiłek macierzyński od 24 do 30 stycznia 2011 r., w związku z przysposobieniem dziecka urodzonego w dniu 6 stycznia 2006 r. Postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka uprawomocniło się w dniu 5 stycznia 2011 r. Pracodawca udzielił pracownikowi urlopu ojcowskiego na okres od 24 do 30 stycznia 2011 r. Za okres urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.

Przykład 2:
Pracownik wystąpił o urlop ojcowski i zasiłek macierzyński od 11 do 17 lutego 2011 r., w związku z przysposobieniem dziecka urodzonego w dniu 15 lutego 2004 r. Postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka uprawomocniło się w dniu 16 stycznia 2011 r. Wobec dziecka nie podjęto decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego. Zasiłek macierzyński przysługuje pracownikowi nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, tj. od 11 do 14 lutego 2011 r.

118.Warunkiem przyznania pracownikowi prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego jest wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie takiego urlopu. W przypadku, gdy pracodawca udzieli urlopu ojcowskiego – także w przypadku niezachowania przez pracownika siedmiodniowego terminu na złożenie wniosku o taki urlop – za okres udzielonego urlopu pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.

119.Zasiłek macierzyński przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego przysługuje także osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, niebędącym pracownikami. W celu uzyskania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w Kodeksie pracy jako okres urlopu ojcowskiego, ubezpieczony występuje z wnioskiem w tej sprawie do płatnika zasiłku. Wniosek powinien być złożony przez ubezpieczonego przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego i zawierać datę, od której występuje z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego.

120.Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego przysługuje ojcu wychowującemu dziecko także na dziecko urodzone przed 1 stycznia 2010 r., nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia.

Przykład 1:
Pracownik wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o udzieleniu od 11 stycznia 2010 r. urlopu ojcowskiego na dziecko urodzone w dniu 5 stycznia 2010 r. Pracodawca udzielił pracownikowi urlopu ojcowskiego od 11 do 17 stycznia 2010 r. (7 dni). Za ten okres pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Przykład 2:
Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie
umowy zlecenia zawartej na okres od 1 grudnia 2009 r. do 30 kwietnia 2010 r. wystąpiła z wnioskiem o wypłatę od 25 stycznia 2010 r. zasiłku macierzyńskiego przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego, na dziecko urodzone w dniu 22 września 2009 r. Ubezpieczony przedłożył dokumenty wymagane do wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres od 25 do 31 stycznia 2010 r. (7 dni).

Przykład 3:
Pracownik wystąpił z wnioskiem o udzielenie urlopu ojcowskiego na dziecko urodzone w dniu 6 stycznia 2009 r. W związku z tym, że urlop ojcowski przysługuje od 1 stycznia 2010 r. w wymiarze 1 tygodnia, nie dłużej jednak niż do ukończenia 12 miesięcy życia dziecka, urlop ojcowski i zasiłek macierzyński przysługuje pracownikowi za okres od 1 do 5 stycznia 2010 r.

121.Pracownikowi – ojcu, który przysposobił dziecko, zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego przysługuje także w związku z przysposobieniem dziecka przed 1 stycznia 2011 r., jeżeli z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego z tego tytułu ubezpieczony nie skorzystał przed tą datą.

Przykład:
Pracownik wystąpił o udzielenie od 28 stycznia do 3 lutego 2011 r. urlopu ojcowskiego w związku z przysposobieniem dziecka urodzonego w dniu 21 stycznia 2007 r. Postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka uprawomocniło się w dniu 31 stycznia 2010 r. Pracodawca udzielił pracownikowi urlopu ojcowskiego na okres od 28 do 31 stycznia 2011 r., tj. do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego o przysposobieniu dziecka. Za okres urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński.

122.Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego, wymagane są:
1) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem się dziecka,
2) postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka – w razie ubiegania się o zasiłek macierzyński w związku z przysposobieniem dziecka,
3) oświadczenie, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany z innego tytułu
oraz dodatkowo, jeżeli zasiłek jest wypłacany przez ZUS – zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem lub ZUS Z-3a, w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami, a także:
4) zaświadczenie pracodawcy o udzieleniu urlopu ojcowskiego i jego okresie – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,
5) oświadczenie o przerwaniu działalności pozarolniczej i jego okresie – w przypadku ubezpieczonego będącego osobą prowadzącą działalność pozarolniczą,
6) zaświadczenie o przerwaniu działalności zarobkowej i jego okresie – w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

WAŻNE: W czasie urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy.

Zasiłek za okres urlopu ojcowskiego wypłacany jest przez ZUS w wysokości 100% wynagrodzenia.

Podstawa prawna:
-art. 182.3 K.P.
-art. 29 pkt. 5a, art. 31, art. 36 Ustawy z dn. 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2010 nr 77 poz. 512)